12.

De cultuurmeesters van RICK geven kunst de prominente plek die het op school verdient. Nog maar amper begonnen met hun werk sorteren hun inspanningen effect. Cultuuronderwijs komt meer en meer op de kaart te staan, zo leert een bezoek aan basisschool Het Dal in Weert.

Hij staat nog scherp op haar netvlies, dat verlegen jongetje uit groep 1. Hij was heel gesloten, durfde zich nauwelijks te uiten. Wat niemand op school lukte, lukte de dramadocente wel. Het kind ging als een bloem open. “Met behulp van zijn vertrouwde knuffel zijn we spelenderwijs in gesprek gegaan. Drama bleek de juiste ingang, dat voelde veilig voor hem.”

Aan het woord is Barbara de Vries, vakdocent drama bij RICK en sinds september 2021 cultuurmeester op basisschool Het Dal in Weert. Haar missie als cultuurmeester is glashelder: “Zoveel mogelijk cultuur in het lesprogramma krijgen.” Kunst is onmisbaar voor een kind, stelt Barbara, omdat het de ontwikkeling op allerlei manieren stimuleert. “Het geeft plezier, daagt je uit, zet je aan het denken, helpt je om jezelf te leren kennen en barrières te overwinnen. Bij de kleuters begin ik daar al mee als docent. Dan zeg ik: ‘Ga maar eens op je stoel staan en zeg je naam.’ De week erna zetten we een stapje extra. ‘Ga op de stoel staan en doe iets geks.’ Zo leert een kind op een positieve manier dat het helemaal niet eng is om in het middelpunt te staan.”  

Verlengde leerweg

Voor veel kinderen van deze school in de wijk Keent is kunst en cultuur geen vanzelfsprekendheid, zegt intern cultuurcoördinator (ICC) Inge Veldpaus van het Dal. “Zij komen niet in een theater of museum, zitten niet op dansles en hebben thuis geen knutselkast; om de eenvoudige reden dat hun ouders daar vaak geen geld voor hebben is of zelf ook niet met kunst zijn opgegroeid. “Daarom heeft onze school enkele jaren geleden gekozen voor een verlengde leerweg. Ook na schooltijd kunnen leerlingen nu tegen een kleine vergoeding kennis maken met verschillende vormen van cultuur”, aldus Inge die samen met haar collega Nikki Moonen het cultuurbeleid op school coördineert en stroomlijnt.

Jaarprogramma

Dat klinkt natuurlijk prachtig, maar is eenvoudiger gezegd dan gedaan. Want hoe maak je als school een verantwoorde keuze uit het overweldigende aanbod van leuke, culturele activiteiten? Precies om die reden schakelde Het Dal vorig jaar de expertise in van RICK. Theaterdocent Barbara werd ingeschakeld als cultuurmeester om inhoud en structuur te geven aan het culturele lesprogramma. In amper een jaar is er al veel bereikt. “We zijn nu bezig om voor alle groepen een jaarprogramma met leerzame en boeiende activiteiten samen te stellen. Muziek, dans, theater, beeldend, culturele uitstapjes: voordat een kind naar de middelbare school gaat, kan het jaarlijks kennismaken met een gevarieerd cultureel aanbod. Daarbij helpt RICK bij subsidieaanvragen. Als het om financiële ondersteuning gaat van culturele activiteiten, is er vaak veel meer mogelijk dan je vooraf denkt. Je moet alleen weten bij wie je moet zijn. RICK kent de weg”, vertelt de cultuurmeester die al enkele jaren drama geeft op Het Dal.

Verwondering

Barbara kent de school. En de collega’s kennen haar. “De samenwerking verloopt erg prettig en maakt het voor leerkrachten makkelijker om zelf ook drama te geven. Uiteindelijk is dat waar we naar toe werken. Nu geef ik nog les, de leerkrachten observeren alleen. Geleidelijk aan neem ik steeds meer een coachende rol aan zodat zij in 2025 zelf dramalessen kunnen geven. Verder is het de bedoeling dat leraren ook gebruik gaan maken van elkaars culturele talenten. De een heeft meer affiniteit met muziek, een ander geeft liever drama. Zo kun je elkaar als docenten helpen en ontstaat er een mooie kruisbestuiving.”

Uiteindelijk draait op school alles om het kind. “Vaak is alleen kunst ervaren al pure winst”, zegt Inge. “Ik noem het de verwondering. Maar cultuur doet nog zoveel meer. Veel kinderen op onze school hebben een taalachterstand, iets waarmee ze niet alleen tijdens de taalles, maar ook bij andere vakken worden geconfronteerd waar taal een grote rol speelt zoals aardrijkskunde, geschiedenis en levensbeschouwing (zogenoemde zaakvakken). Bij drama ben je op een heel andere manier met taal bezig. Zonder het gevoel te hebben dat je faalt, leer je op een creatieve manier je talenten ontdekken. Prachtig toch!”

De landelijke CmK-regeling biedt scholen in de regio de mogelijkheid een cultuurmeester in te zetten. Naast basisschool Het Dal maken ook obs De Graswinkel en obs Molenakker hier op dit moment gebruik van. De cultuurmeester wordt drie jaar (gedeeltelijk) gefinancierd via deze regeling. Daarna wordt de school zelf verantwoordelijk voor de bekostiging.

CmK (Cultuureducatie met Kwaliteit) zet zich in voor goed cultuuronderwijs zodat kinderen zich kunnen ontwikkelen tot creatieve en kritische volwassenen die klaar zijn voor de uitdagingen van deze 21e eeuw. Om dit te bereiken bevordert CmK de samenwerking tussen scholen en culturele instellingen, de deskundigheid van leerkrachten en vakdocenten en draagt het bij aan het ontwikkelen van doorlopende leerlijnen en eigentijdse vaardigheden. Het streven is om kinderen tijdens de hele basisschooltijd in aanraking te brengen met muziek, dans, tekenen, toneel en erfgoed. Op die manier leren zij hun creatieve vaardigheden te gebruiken om problemen op te lossen en antwoorden te vinden. Het CmK-programma voor de regio Midden-Limburg is ontwikkeld door RICK (Weert) en ECI Cultuurfabriek (Roermond) en heet DOEN! Het wordt gefinancierd door het FCP (Fonds voor Cultuurparticipatie) en de provincie Limburg.